ZED sprak met Ryusuku Hamaguchi over 'Drive My Car'

“Ik ben niet te zacht voor mijn publiek”

Drive My Car van de Japanse regisseur Ryusuke Hamaguchi is een fenomeen zonder meer. Deze adaptatie van een bundel kortverhalen van Haruki Murakami kan straks aan de haal gaan met de Oscars voor beste film, beste regisseur, beste geadapteerd script én beste internationale film. Als Hamaguchi beste film wint, is hij de allereerste Japanse regisseur om die eer op te strijken. “Ik besef nog altijd niet wat er gebeurt”, vertelde hij op de voorbije Berlinale waar hij als jurylid zetelde.

Hoe heb je het laatste jaar beleefd?
Ryusuke Hamaguchi: “In die laatste twaalf maanden is er veel veranderd voor mij. Het begon in februari 2021 toen ik op de Berlinale de Zilveren Beer won voor Wheel of Fortune and Fantasy. Voor ik het goed besefte, kreeg ik een paar maanden later de prijs voor het beste scenario voor Drive My Car in de officiële competitie van Cannes. Het voelde alsof ik in een enorme stroomversnelling was beland.
Ik had me een jaar geleden onmogelijk kunnen inbeelden dat ze me zouden vragen als jurylid op de Berlinale. Ik kan het nog steeds niet geloven, want ik zie mezelf als een onafhankelijke filmmaker. Ik kon me uiteraard wel voorstellen dat ik misschien ooit eens een prijs zou kunnen krijgen, maar genomineerd worden voor de Oscars, dat was echt boven mijn stoutste verwachtingen.”

Hoe verklaar je het enorme succes van een literaire adaptatie die drie uur duurt en veel lange praatscènes bevat?
“Ik denk eerlijk gezegd niet dat ik al te zacht ben voor mijn publiek. Maar ik ben ook niet te hard en te veeleisend. Ik weet wat
de toeschouwers nodig hebben om mijn protagonist Kafuku goed te begrijpen. Ik wil hen vooral doen geloven dat hij van vlees en bloed is, maar daar moet je de tijd voor nemen. Die lange speelduur hebben de mensen nodig om helemaal in dat hoofdpersonage te duiken. Eens dat gebeurd is, geloven ze dat hij bestaat, leven ze met hem mee en worden ze diep ontroerd. Dat zou een verklaring kunnen zijn.”

Het verbinden van de korte verhalen van Murakami is vast geen sinecure…
“Het scenario schrijven was inderdaad het moeilijkste aan deze film. Ik wilde in geen geval elke zin van Drive My Car, het eerste kortverhaal uit Men Without Women, letterlijk op beeld vertalen. Er zijn immers veel mensen die het boek gelezen hebben. Die hebben allemaal hun eigen verbeelding en daar kan ik absoluut niet tegenop. Ik wilde vooral de kern van de verhalen in de film stoppen. Ik ben dan maar begonnen met het boek te herlezen tot ik het bijna uit mijn hoofd kende. Ik wist alvast dat ik Drive My Car wilde gebruiken, maar het was als verhaal niet genoeg. En de hoofdpersonages kan je niet zomaar overhevelen naar het scherm. Ik vroeg me tijdens het schrijven constant af hoe ik hen authentiek en geloofwaardig kon maken voor een filmpubliek. Vervolgens ben ik gaan aanvullen met elementen uit de andere verhalen, zoals Scheherazade en Kino. En plots viel alles in de plooi.”

Het toneelstuk Oom Vanja van Aton Tsjechov zo sterk in de film verweven?
“Tsjechov wordt vermeld in het boek, maar hij werd veel belangrijker in de film. Nu, ik was al dol op het werk van Tsjechov voor ik aan Drive My Car begon. Maar hier was hij perfect op zijn plaats. Zijn dialogen brengen heel specifieke emoties naar boven en omdat de acteurs die emoties heel nauwkeurig hebben bestudeerd, worden ze nog krachtiger. Dat het Oom Vanja moest worden, is eveneens geen toeval. Dat stuk wordt ook wel aangehaald in het boek, maar in de film spreekt Oom Vanja de diepste gevoelens van Kafuku uit. Hij verwoordt de gevoelens die deze man altijd heeft verborgen.”

In de Saab wordt er met doden gesproken en er vallen grote bekentenissen. Die wagen lijkt meer op een metafoor dan op een echte wagen…
“In het prille begin dacht ik niet aan de wagen als een metafoor. Voor mij was het gewoon een machine, een ding dat beweegt. Het voordeel is dat een wagen een film visueel aantrekkelijker maakt. Je kan met een voertuig de aandacht van het publiek trekken omdat het je door heel verschillende landschappen voert. En wanneer je een scène met veel dialogen hebt, kan je nog een visueel aspect op de achtergrond bieden. Maar toen we filmden begon zich het metaforische te manifesteren. Die rode Saab sedan werd een levend ding, een eigen karakter. Zodanig dat het zelfs een impact had op het einde van de film.

En dan nog dit: Reika Kirishima, de actrice die de rol van de overleden vrouw van Kafuku speelt, vertolkte ook een belangrijke rol in de Murakami-verfilming van Norwegian Wood. Toeval?
“Ja, puur toeval. Ze stond zeker hoog op ons lijstje en ze bleek ideaal voor onze film. Maar pas achteraf kwam ik erachter dat ze in Norwegian Wood zat en dat ze dus vooral perfect blijkt te passen in de werelden die Murakami schetst. En nu heb ik nog een vraag voor jou. Kom jij als Belgische journalist de gebroeders Dardenne soms tegen. Kan je hen vertellen dat ik een heel grote fan ben en dat hun films me enorm geïnspireerd hebben?” Dat zullen we zeker doen.