Tunde Adefioye groeide op in Los Angeles maar woont al dertien jaar in België. In Leuven richtte hij mee de organisatie Urban Woorden op, in Brussel is hij actief als dramaturg bij KVS. Hij toont een grote maat­schappelijke betrokkenheid in zijn werk. Als fervent volger van ‘zwarte’ films gaf hij ZED een woordje uitleg over de recente golf nieuwe films, al nuanceert hij ook meteen.

Tunde Adefioye: Je moet begrijpen dat black cinema ook maar een containerbegrip is. Het is zelf heel divers. De Amerikaanse professor Hortense Spillers definieerde ‘zwarte’ cultuur als het in rekening brengen en in vraag durven stellen van de samenleving en de status quo. Zwarte cinema valt daar ook onder. Zo zal bijvoorbeeld een prachtige, poëtische film als Pariah in essentie de ‘witte blik’ en heteronormativiteit bekritiseren.

Zie je gelijkenissen met eerdere stromingen in de jaren 60 en 70 of is er nu echt een nieuwe dynamiek?
Door de jaren heen is zwarte cinema in voortdurende verandering geweest. Er waren natuurlijk hoogtepunten zoals de films van Gordon Parks of de blaxploitation van de jaren 70, of Spike Lee in de jaren 90, maar het is moeilijk om dat echt in kaders op te delen. Je hebt altijd verschillende bewegingen gehad, ook binnen de meer mainstream zwarte cinema. Het evolueert constant. Nu is dat niet anders.

We hebben in de cinema meer nuance nodig over wat de black experience en geschiedenis is. Veel films zijn te braaf en een-dimensionaal - Tunde Adefioye

Toch ben jij niet even enthousiast over veel recente films.
We hebben in de cinema meer nuance nodig over wat de black experience en geschiedenis is. Veel films zijn te braaf en eendimensionaal. Het is oké om ook de slechte eigenschappen van zwarte personages weer te geven. Daarom zijn films als Pariah of Boyz n the Hood zo belangrijk. Zij tonen dat wel. Ik ben nog steeds fan van Spike Lee, alleen al om waar hij symbool voor staat, maar ook hem moeten we in vraag durven stellen. Dat deed bijvoorbeeld schrijfster Bell Hooks. Hooks schreef dat Lee vaak gewoon maffiafilms als Martin Scorsese maakte, maar dan met zwarte mensen. De stoere held die  centraal staat in BlackKklansman ondermijnt de zwarte ervaring in de jaren 70 en maakt er een stereotype van. De afro, de prachtige vrouw actief bij de beweging die voor hem valt … Het is een simplificatie van de eigenlijke emancipatiestrijd die zoveel complexer was. Dat vind ik problematisch.

Denk je dat de filmindustrie zelf ook oprecht systemen in vraag kan stellen of is ze te gecorrumpeerd door geld?
Cinema kan absoluut een rol spelen in een herdefiniëring van concepten en systemen. Toch kunnen we het niet enkel aan de kunst overlaten. We moeten zelf kijken naar structuren, productiehuizen, op zoek gaan naar alternatieve vormen van productie. We moeten uitkijken dat we niet alle verantwoordelijkheid bij cinema zelf leggen.

Zijn er films die je recent zag waar je enthousiast over bent?
Een film die mij recent aansprak was The Last Black Man in San Francisco. Die film heeft nog steeds geen distributie hier. Je hebt een paar mensen in België en de VS die beslissen of een film hier al dan niet uitkomt. Ava DuVernay’s A Wrinkle In Time kwam hier niet uit terwijl er mensen als Oprah Winfrey en Reese Witherspoon in meespeelden. Voor Sorry to Bother You: idem.

Gelukkig is er Cinema ZED om geregeld onuitgegeven pareltjes een aantal vertoningen op het witte doek te geven, zoals The Last Black Man In San Francisco en Sorry To Bother You. Inderdaad jammer dat ze nooit een echte release kregen in ons land.
Dit zijn de systemen waar ik het over heb die we moeten durven in vraag stellen. De laatste jaren zijn er steeds meer mensen actief op zoek naar deze films. Het is erg jammer dat er niet méér wordt gedaan om deze films tot hier te krijgen, tegen de grote structuren en beslissingen van studio’s in. The Last Black Man in San Francisco is een persoonlijke favoriet omdat het heel genuanceerd durft te gaan. Hortense Spillers’ quote over critiquing the status quo komt er helemaal tot zijn recht. Daarnaast is het ook een heel poëtische sterke film. Ik hou ook heel veel van Julie Dash en de rol die zij gespeeld heeft met Daughters of the Dust. Die film kwam rond dezelfde tijd als Spike Lee’s eerste successen, maar het was de eerste keer dat een film geregisseerd door een Afro-Amerikaanse vrouw een brede release doorheen de VS kreeg. De eerste keer, en dat in de jaren 90! (KM/RV)