Op gesprek met schrijver-regisseur Mohammad Rasoulof over The Seed of the Sacred Fig

''Soms dacht ik zelfs, wat als er een biologisch verschil is tussen hem en mij waardoor hij zich toewijdt aan een autoritair systeem en ik niet dezelfde dingen kan doen? Deze nieuwsgierigheid is altijd bij me gebleven."

In deze uitgebreide discussie reflecteert Mohammad Rasoulof op zijn jarenlange ervaring in het omgaan met censuur en de inlichtingendiensten, zijn gevangenschap, zijn uitdagingen om het verhaal in balans te brengen voor een Iraans en een niet-Iraans publiek, en de tijds- en veiligheidsbeperkingen om de film clandestien te maken. Susan Kouguell van Scriptmag ging in gesprek met de befaamde regisseur. Lees hieronder wat hij allemaal te zeggen had.

Kouguell: Laten we beginnen met hoe het scenario zich ontwikkelde en wat je aanvankelijke inspiratie was.

Rasoulof: Het is ongeveer 15 jaar geleden dat mijn problemen met de censuur overgingen in uitdagingen en problemen met de inlichtingendiensten. Al die jaren zat de vraag in mijn hoofd dat de mensen die tegenover me zaten, die me blinddoekten en ondervroegen, ik dacht, wat is het verschil tussen deze mensen en mijzelf? Soms dacht ik zelfs, wat als er een biologisch verschil is tussen hem en mij waardoor hij zich toewijdt aan een autoritair systeem en ik niet dezelfde dingen kan doen? Deze nieuwsgierigheid is altijd bij me gebleven.

Het was 2022 toen ik een paar keer gearresteerd werd. Ik zat in de gevangenis toen de beweging Vrouw, Leven, Vrijheid voor het laatst plaatsvond. Het was het hoogtepunt van deze beweging toen een politieke gevangene in hongerstaking ging en de rest van de gevangenen en ikzelf naar hem keken. Op dat moment kwam een hogere gevangenisfunctionaris op bezoek om van dichtbij te zien wat deze persoon aan het doen was.

Ik stond in de cel en hield alles in de gaten toen één van de functionarissen naar me toe kwam en tegen me begon te praten. Hij zei dat hij veel problemen had met zijn familie en zijn kinderen omdat hij deze baan had en meewerkte met een autoritair systeem en op dat moment wilde ik over zo'n familie schrijven. Ik dacht: als ik een verhaal schrijf over een breuk tussen familie en kinderen, dan kan ik dat ook doen.

''Een groot deel van mijn energie [bij het maken van deze film] ging op aan het vergeten van wat voor mij normaal is geworden in deze abnormale situaties en om mezelf in een situatie te plaatsen die meer in lijn ligt met het dagelijks leven buiten Iran.''

Kouguell: Een thema van de film is het idee van onderwerping en verzet zoals te zien is in de keuzes van Iman en zijn vrouw en dochters. Kun je hier wat meer over vertellen?

Rasoulof: De vrouwenbeweging in Iran heeft een lange geschiedenis en in de laatste aflevering ervan, de beweging Vrouw, Leven, Vrijheid, werden we verrast. De nieuwe generatie heeft een heel andere kijk op de betekenis van verzet en de betekenis van het leven. In de vorige generaties werd de dood verheerlijkt in de strijd en in het verzet.

Een groot verschil met de nieuwe generatie is dat ze vechten voor vrijheid, ze vechten voor het leven, en ze verheerlijken het leven en ze hechten waarde aan de daad van het vechten voor het leven, niet voor de dood. Dus hun perceptie van het leven, hun begrip van het leven is heel anders dan wat de vorige generaties begrepen. De nieuwe generatie heeft een zeer grote communicatie met de wereld om hen heen en ziet zichzelf als onderdeel van de wereld om haar heen door middel van, natuurlijk, sociale media.

Tegelijkertijd ziet de vorige generatie zichzelf als behorend tot de traditie en de gesloten wereld waarin ze geboren is.

Ik kan dus samenvatten en zeggen dat het verhaal gaat over de confrontatie tussen bewustzijn en onwetendheid. Het is een onwetendheid die voortkomt uit het vasthouden aan eerdere overtuigingen en ideeën, en het is een bewustzijn dat voortkomt uit het openstaan voor de wereld en zich niet willen onderwerpen aan eerdere overtuigingen.

Een van de manieren waarop dit in mijn film naar voren komt, is het personage van de moeder die al haar informatie van de tv krijgt, terwijl haar kinderen het nieuws op tv niet geloven en naar buiten proberen te gaan om in contact te komen met de wereld om hen heen.

Kouguell: De vier hoofdpersonen (de ouders en twee dochters) zijn elk apart en aangrijpend. Hoewel je het misschien niet eens bent met sommige of zelfs al hun acties, zorgt de film ervoor dat de kijkers zich in de personages kunnen verplaatsen. Vertel eens over de ontwikkeling van deze personages.

Rasoulof: Er zijn veel ervaringen die mensen hebben, in onderdrukkende situaties, in democratische situaties, die niet invoelbaar en niet overdraagbaar zijn. Deze vorm van vertellen creëert dus bepaalde problemen. Als ik bijvoorbeeld de situatie begrijpelijk wil maken voor het niet-Iraanse publiek, wordt de manier van leven in Iran zo gedramatiseerd voor het Iraanse publiek dat ze het misschien betekenisloos of nutteloos vinden.

Een groot deel van mijn energie [bij het maken van deze film] ging op aan het vergeten van wat voor mij normaal is geworden in deze abnormale situaties en om mezelf in een situatie te plaatsen die meer in lijn ligt met het dagelijks leven buiten Iran.

Er was nog een ander probleem met het maken van de film op een clandestiene manier; je moet alles heel snel maken of je wordt ontmaskerd, dus deze tegenstrijdigheden zijn altijd heel spannend voor me en kosten veel van mijn energie om op een denkniveau te komen dat ik wil.

''We zien hoe vooroordelen onze menselijkheid kunnen ontnemen en geweld kunnen veroorzaken.''

Kouguell: Elk van deze personages verbergt de waarheid in een of andere vorm. Of het nu gaat om het verbergen van het pistool of de vriend van de dochter, er zijn vele lagen van geheimen, bedrog en leugens. Kun je hier wat dieper op ingaan?

Rasoulof: Deze onderdrukkende situaties zijn parallel aan die in een familiestructuur waarin de vader regeert om de leden iets aan te doen en het vertrouwen tussen de leden wegneemt. In deze familie, parallel aan het patriarchaat, mogen meisjes zich niet uiten zoals ze zijn. Ze kunnen zich niet alleen niet uiten in de gezinssituatie tegenover hun familieleden, maar ze kunnen zich ook niet uiten tegenover leden van de maatschappij in een sociale omgeving.

In mijn film bijvoorbeeld, in de scène met het gezin in het restaurant, vertelt de moeder hen dat ze eraan moeten wennen om meerdere perspectieven op hun leven te hebben, om zichzelf op meerdere manieren te laten zien, in hun leven. De moeder zelf is een soort koorddanseres tussen de kinderen en de vader, soms leunt ze naar de kinderen toe, soms leunt ze naar de vader toe, en ze probeert constant een beeld te vinden dat de twee samenbrengt en reflecteert op de andere kant.

De vader denkt dat hij zijn kinderen beschermt door zijn baan voor hen verborgen te houden. Daarom hebben alle personages redenen om niet zichzelf te zijn en geen vertrouwen in elkaar te hebben.

Kouguell: Het pistool is de dramatische katalysator en symboliseert niet alleen geweld en een vals gevoel van veiligheid, maar ook paranoia. Hoe zou je het beschrijven?

Rasoulof: Het pistool is een symbool van macht en de vader houdt het vast als zijn manier om dichtbij de macht te komen die hij wil bereiken. Als hij het pistool vasthoudt, is hij een stap dichter bij de positie die hij wil bereiken. Wanneer hij ziet dat de situatie in gevaar is en ziet dat het pad dat hij bewandeld heeft bedreigd wordt, raakt hij van binnen verfomfaaid en bezorgd. Gaandeweg laat hij een kant van zichzelf zien die volledig bevooroordeeld en partijdig is en begrijpen wij als publiek hoe de gebeurtenissen zich ontvouwen op de manier waarop ze in elkaar overvloeien.

Uiteindelijk probeert de jongere dochter haar vader tot zichzelf terug te brengen en hem te herinneren aan wie hij ooit voor hen was door geluiden uit het verleden uit te zenden en af te spelen. Maar het is nu te laat. We zien hoe vooroordelen onze menselijkheid kunnen ontnemen en geweld kunnen veroorzaken.

Bron: Scriptmag.com, auteur: Susan Kouguell, published jan 13 2025, URL: https://scriptmag.com/interviews-features/interview-with-the-seed-of-the-sacred-fig-award-winning-writer-and-director-mohammad-rasoulof